Zapisz Żurek to kwintesencja polskiej tradycji kulinarnej i jedna z tych zup, które rozgrzewają nie tylko ciało, ale i duszę. Ta kwaśna zupa z zakwasu żytniego z dodatkiem kiełbasy i jajka towarzyszy nam często podczas rodzinnych spotkań, zwłaszcza na Wielkanoc, ale pojawia się u nas w domu zawsze wtedy, gdy tęsknimy za smakiem dzieciństwa.
Pamiętam swój pierwszy żurek gotowany na wspólne świętowanie – w powietrzu unosił się aromat chrzanu i pieczonego czosnku, a rodzina nie mogła doczekać się, aż podam gorące miski na stół.
Składniki
- Zakwas żytni na żurek: nadaje kwaśny smak i autentyczność wybierz naturalny domowy lub kup wysokiej jakości bez konserwantów
- Biała kiełbasa surowa: dodaje wyrazistości i głębokiego aromatu postaw na produkt od lokalnego rzeźnika
- Jajka świeże: idealne ugotowane na twardo warto wybierać wiejskie z żółtkami o intensywnym kolorze
- Suszony majeranek: podkreśla tradycyjny smak dobrze sprawdzi się kruszony tuż przed dodaniem
- Liście laurowe oraz ziele angielskie: klasyczne przyprawy podnoszące złożoność smaku
- Czosnek: konieczny dla podkręcenia aromatu najlepszy świeży mocno wonny
- Wędzony boczek: nadaje głębię i delikatną dymność im pełniejszy smak tym lepiej sprawdzi się boczek z cienką skórką
- Warzywa korzeniowe (marchewka, pietruszka, seler): nadają lekkość i delikatną słodycz wybierz te jędrne i świeże
- Sól oraz pieprz: obowiązkowe przyprawy pozwalające idealnie zbalansować całość
- Opcjonalnie chrzan tarty: lekkie ostrzejsze nuty i świeżość
- Opcjonalnie śmietana do zabielenia zupy: doda kremowości wybieraj kwaśną gęstą śmietanę
Instrukcje krok po kroku
- Przygotuj bazę warzywną:
- Do dużego garnka włóż pokrojony w kostkę boczek, podsmaż go powoli na średnim ogniu aż wytopi się tłuszcz i boczek przyrumieni na złoto. Następnie dodaj obrane i pokrojone w plasterki marchewkę, pietruszkę, seler, całą cebulę oraz zgnieciony czosnek. Smaż przez co najmniej 12 minut ciągle mieszając by wydobyć maksimum smaku.
- Dodaj białą kiełbasę i przyprawy:
- Dodaj do garnka surową białą kiełbasę w całości, wsyp majeranek, wrzuć liście laurowe i kilka ziaren ziela angielskiego. Wszystko razem podgrzewaj jeszcze kilka minut, mieszając by przyprawy uwolniły swój aromat.
- Ugotuj esencjonalny wywar:
- Zalej składniki około 1 i pół litra zimnej wody. Doprowadź do wrzenia bardzo powoli, następnie zmniejsz ogień i gotuj około 30 minut pod częściowym przykryciem. Wyjmij kiełbasę, lekko przestudź i pokrój w grube plastry.
- Wlej zakwas:
- Wielokrotnie mieszaj zakwas przed wlaniem aby zawiesina równomiernie się rozprowadziła. Wlewaj go stopniowo do wywaru ciągle próbując by trafić idealny poziom kwaśności – zwykle jest to około 400 mililitrów. Gotuj jeszcze 10 minut na małym ogniu.
- Wykończ żurek:
- Wrzuć pokrojoną kiełbasę z powrotem do garnka, dopraw całość solą i pieprzem do smaku. Dodaj chrzan jeśli lubisz ostrzejsze nuty, na koniec zestaw z ognia i zabiel zupę śmietaną dokładnie mieszając by się nie zwarzyła.
- Podawaj z jajkiem:
- Jajka ugotuj na twardo i obierz ze skorupki. Przekrój na połówki lub ćwiartki i układaj je w każdej misce tuż przed podaniem zupy. Całość możesz jeszcze oprószyć świeżo zmielonym majerankiem.
Zapisz Każdy łyk przywołuje mi na myśl dom rodzinny pełen śmiechu podczas wielkanocnego śniadania. Mój ulubiony moment to dodawanie pierwszej łyżeczki chrzanu – zupa od razu staje się wyrazista i nabiera nieco pikantności.
Przechowywanie i podgrzewanie
Żurek najlepiej smakuje na drugi dzień kiedy smaki się przegryzą. Przechowuj zupę w lodówce w szklanym słoiku lub emaliowanym garnku przez maksymalnie trzy dni. Aby zupa nie zgęstniała zbyt mocno po schłodzeniu możesz dolać odrobinę przegotowanej wody podczas podgrzewania.
Zamienniki składników
Jeśli nie masz dostępu do zakwasu żytniego wybierz gotowy żur z dobrego sklepu lub nastaw zakwas na kilka dni wcześniej. Białą kiełbasę możesz zastąpić kiełbasą wędzoną ale smak będzie bardziej zdecydowany. Zamiast boczku możesz użyć wędzonej szynki lub nawet tofu w wersji wegetariańskiej.
Jak serwować żurek
Tradycyjne podanie to żurek w chlebowym bochenku z jajkiem i świeżą natką. Świetnie sprawdza się także jako pierwsze danie na świątecznym stole uzupełnione kromką żytniego pieczywa. Możesz dodać nieco świeżo tartego chrzanu i posiekaną dymkę dla podkreślenia świeżości.
Kontekst historyczno-kulturowy
Żurek był potrawą postną spożywaną ze skromnych składników w trakcie postu. Jego kwaśność miała symbolizować oczyszczenie. Dzisiaj to zupa, która jednoczy rodzinę i przywołuje wspomnienia dawnych smaków.
Sezonowe wariacje
Wiosną dodaj do żurku świeży koperek lub młodą botwinkę aby nadać mu lekkości. Jesienią warto wzbogacić smak kilkoma suszonymi grzybami lub podsmażonymi ziemniakami.
Zapisz Żurek najlepiej przygotować partiami – wtedy zawsze jest świeży i pełen głębi. Przy podaniu koniecznie dodaj dużą ilość jajek i odrobinę chrzanu: rodzina zawsze prosi o dokładkę!
Najczęściej zadawane pytania dotyczące przepisów
- → Z czego powstaje zakwas do żurku?
Do przygotowania zakwasu wykorzystuje się mąkę żytnią oraz wodę, pozostawiając je do fermentacji przez kilka dni.
- → Jakie mięso pasuje do żurku?
Najczęściej używa się białej kiełbasy, ale sprawdzi się też wędzona szynka lub boczek.
- → Czy żurek podaje się z jajkiem?
Tak, tradycyjnie dodaje się ugotowane na twardo jajko, pokrojone w połówki lub ćwiartki.
- → Jakie przyprawy dodaje się do żurku?
Typowe przyprawy to liść laurowy, ziele angielskie, czosnek oraz majeranek, które podkreślają smak potrawy.
- → Czy żurek nadaje się na świąteczny stół?
Tak, jest niezwykle popularny podczas śniadania wielkanocnego, ale podaje się go również na co dzień.