Makowiec klasyczny ciasto polskie

Ten tradycyjny makowiec to esencja domowego, świątecznego ciasta, które od pokoleń króluje na polskich stołach i zawsze budzi ciepłe wspomnienia rodzinnych spotkań. Delikatne drożdżowe ciasto oplata bogaty i aromatyczny farsz z maku, który doskonale podkreśla radość wyjątkowych okazji – od Bożego Narodzenia po urodzinowe popołudnia przy herbacie.

Pierwszy raz upiekłam makowiec kilka lat temu na Boże Narodzenie, gdy chciałam poczuć smaki dzieciństwa – od tego momentu stał się naszym rodzinnym rytuałem, a zapach drożdżowego ciasta i słodkiego maku raz na zawsze kojarzy mi się z domem.

Składniki

• mąka pszenna typ 450 lub 550: nadaje puszystości ciastu, wybieraj świeżą bez grudek
• mleko pełne: odpowiada za miękkość i delikatność, sprawdź czy nie jest zbyt zimne
• cukier biały: nadaje lekkości i słodkości, użyj drobnego dla lepszego połączenia z drożdżami
• drożdże suszone aktywne: szybkie i proste w użyciu, dobrze sprawdzają się zarówno w cieście ręcznie wyrabianym jak i maszynowo
• masło niesolone: daje miękkość i smak, wybieraj świeże o delikatnym zapachu
• jajko: nadaje elastyczności ciastu, ułatwia wyrastanie, użyj zawsze w temperaturze pokojowej
• sól: podkreśla smak, warto wybrać sól drobnoziarnistą
• skórka z cytryny: wnosi lekki świeży aromat, sięgaj po cytryny ekologiczne dobrze umyte
• mak mielony: to podstawa, nadaje kremowej struktury, wybierz mak świeży ciemny i nieprzytłaczający goryczą
• mleko pełne do maku: sprawia że nadzienie jest kremowe
• cukier do nadzienia: dla delikatnej słodyczy
• miód: nadaje pełnię smaku, najlepiej wybrać wielokwiatowy
• masło do maku: dodaje wilgotności i łączy składniki
• rodzynki (w opcji): dopełniają struktury i dodają naturalnej słodyczy, szukaj miękkich i soczystych
• orzechy włoskie do nadzienia: lekko chrupiące, najlepiej wybierać świeże bez goryczki
• ekstrakt waniliowy i opcjonalnie migdałowy: dla głębi aromatu, ważna jest naturalność składników
• żółtko i mleko do posmarowania: nadaje połysk i apetyczny kolor
• cukier puder do posypania: delikatne wykończenie ciasta

Przygotowanie krok po kroku

Przygotowanie makowego farszu:

Zalej mak wrzącą wodą w rondelku, poczekaj dziesięć minut i odsącz na sitku o drobnych oczkach, dokładne osuszenie maku decyduje o smaku nadzienia

Gotowanie maku:

Połącz mak z mlekiem w rondelku, podgrzewaj powoli przez piętnaście minut, często mieszając aż ziarna będą miękkie a mleko wchłonięte – od tego zależy gładkość masy

Dodawanie składników do nadzienia:

Dodaj do maku cukier, miód, masło, rodzynki, orzechy oraz ekstrakty, mieszaj cały czas, podgrzewaj przez kolejne trzy do czterech minut aż masa zgęstnieje, pod przykryciem odstaw do całkowitego wystudzenia

Przygotowanie rozczynu drożdżowego:

W małej miseczce zmieszaj ciepłe mleko, łyżeczkę cukru i drożdże, odstaw na dziesięć minut, aż pojawi się pianka, dobrze spieniony rozczyn to gwarancja wyrośniętego ciasta

Zagniatanie ciasta:

W dużej misce połącz mąkę, pozostały cukier, sól i skórkę cytrynową, dodaj rozczyn, masło i jajko, mieszaj do połączenia składników, następnie wyrabiaj przez osiem do dziesięciu minut, aż ciasto stanie się elastyczne i gładkie

Pierwsze wyrastanie:

Przełóż ciasto do natłuszczonej miski, przykryj i pozostaw w ciepłym miejscu na godzinę do podwojenia objętości, unikanie przeciągów skróci czas wyrastania

Formowanie i nadziewanie:

Rozwałkuj ciasto na prostokąt o wymiarach dwadzieścia osiem na trzydzieści sześć centymetrów, równo rozsmaruj wystudzone nadzienie, zostawiając centymetrowy margines na brzegach

Zwijanie rolady:

Od dłuższego boku zroluj ciasto wzdłuż, ściskając lekko przy każdym zwoju, szczelnie zlep brzegi i końce rolady, aby nadzienie nie wypłynęło, drobne rozdarcie zaklej kawałkiem ciasta

Ostatnie wyrastanie:

Ułóż złączeniem do dołu na blaszce z papierem do pieczenia, posmaruj roztrzepanym żółtkiem z mlekiem i odstaw na dwadzieścia minut do napuszenia

Pieczenie:

Wstaw całość do nagrzanego piekarnika do stu osiemdziesięciu stopni, piecz przez trzydzieści pięć do czterdziestu minut, aż rolada będzie złocista i dobrze wypieczona, studź na kratce aby zachowała chrupiącą skórkę

Wykończenie:

Ostudzoną roladę oprósz cukrem pudrem i kroj nożem z ząbkami dla ładnych porcji, najlepiej smakuje na lekko ciepło

Zapisz

Najbardziej lubię dodawać dużo domowego miodu lipowego – to właśnie ten składnik nadaje każdej porcji makowca głęboki smak i sprawia że znika w tempie ekspresowym. Mój syn zawsze pomaga mi rozsmarowywać makową masę i rolować ciasto, śmiejąc się że „makowiec smakuje najlepiej w duecie”.

Jak przechowywać

Makowiec warto przechowywać w szczelnym pojemniku w temperaturze pokojowej do czterech dni. Najlepiej smakuje przez dwa pierwsze dni po upieczeniu – plasterki można lekko podgrzewać w piekarniku aby odzyskały świeży smak. Roladę można również zamrozić w całości lub pokrojonej na porcje – odmrażaj powoli w lodówce aby zachować wilgotność.

Zamienniki składników

Orzechy włoskie można łatwo zastąpić migdałami lub całkowicie pominąć jeśli ktoś nie toleruje orzechów. Rodzynki możesz zamienić na żurawinę lub siekaną suszoną morelę – to ciekawe warianty nadające nowego charakteru klasycznemu nadzieniu. Jeśli nie masz cytryny, skórkę można zastąpić odrobiną aromatu cytrynowego.

Propozycje podania

Makowiec świetnie sprawdza się na świątecznym stole podany z filiżanką czarnej herbaty lub kawy po obiedzie. Pięknie prezentuje się pokrojony w ukośne plastry i stworzony do dzielenia się podczas spotkań rodzinnych. To także doskonały upominek domowej roboty – wystarczy zawinąć w papier do pieczenia i ozdobny sznurek.

Historia i tradycja

Makowiec, znany też jako strucla makowa, jest symbolem dobrobytu obecnym na polskich stołach szczególnie w czasie Bożego Narodzenia. Mak od dawna kojarzony jest z płodnością i spokojem – dlatego nie może go zabraknąć wśród świątecznych wypieków. Ten wypiek do dzisiaj świętuje się w wielu domach z pokolenia na pokolenie.

Sezonowe wariacje

Wiosną makowiec można wzbogacić o suszone jagody lub delikatne skórki cytrusowe, które nadają świeżości. Latem warto wypróbować farsz z dodatkiem lekko karmelizowanych moreli. Jesienią i zimą najlepiej komponuje się z tradycyjnym makiem, odrobiną kakao i kroplą aromatu rumowego.

Zapisz

Makowiec to dla mnie smak świąt i rodzinnej bliskości – serdecznie polecam przygotowanie własnej rolady choćby od święta i gwarantuję że każda porcja roznosi w domu niezapomniany zapach.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące przepisów

→ Jak zmielić mak do makowca?

Mak należy sparzyć i odsączyć, a następnie zmielić w maszynce dwukrotnie, co zwiększa jego delikatność i pozwala uzyskać jednolite nadzienie.

→ Jak długo wyrasta ciasto drożdżowe na makowiec?

Ciasto powinno wyrastać przez około 1 godzinę w ciepłym miejscu, aż podwoi swoją objętość.

→ Czym można zastąpić rodzynki lub orzechy?

Rodzynki można zamienić na żurawinę lub kandyzowaną skórkę pomarańczową, natomiast orzechy można całkowicie pominąć.

→ Jak przechowywać makowiec, by długo był świeży?

Zwinięte ciasto przechowuj w szczelnie zamkniętym pojemniku lub owiń w folię. Przechowuj do kilku dni w temperaturze pokojowej.

→ Dlaczego ciasto makowca może pękać podczas pieczenia?

Pęknięcia powstają, gdy ciasto jest zbyt grubo rozwałkowane lub nadmiar farszu wypycha warstwy podczas rośnięcia. Starannie zawijaj i lekko nakłuj wierzch przed pieczeniem.

→ Z czym najlepiej podawać makowiec?

Najlepiej smakuje z czarną herbatą, kawą lub kieliszkiem słodkiego wina – podkreślają jego aromatyczny smak.